Een dag in een Russische trein

Een meisje staart uit het raam over het perron. Haar ogen hebben dezelfde helblauwe kleur als de grijze kat op haar schoot. Verderop blaft een Chihuahua. Hij doet de kinderen lachen die net verlegen hebben kennisgemaakt en nu stoer tussen de stapelbedden in het gangpad slingeren. De geur van olie walmt door het open raam naar binnen, en langzaam, steeds sneller ratelend, zet de negentien wagons tellende kolos zich in beweging. De net ingestapte passagiers kleden zich om, en men voelt zich thuis. Ik ook. In de wagon zet het gewone leven zich weer voort. Een Russische woon- en slaapkamer op wielen.
 

Ik ben nog niet goed en wel geïnstalleerd, of ik heb al bezoek. Twee dronken boksers, de een nog stoerder, dronkener en irritanter dan de ander, tonen hun sportshirts, geld en talenkennis (“hey baby, baby hey”) in de ijdele hoop op een gezamenlijk biertje. Ik ben plots elk Russisch woord vergeten en een gesprek zit er helaas niet in. De dronken man in het bed achter me, die net door de wagondame streng doch vriendelijk gedwongen is om op zijn documenten en sjapka (muts) te gaan liggen, steekt zijn hoofd vrolijk om de hoek wanneer ik suggereer dat hij het mij aangeboden biertje wel mag hebben. Hij heeft er wel oren naar. En er is trouwens ook een hele leuke disco in deze trein waar we wel kunnen gaan dansen samen...
 

Even later maak ik kennis met een jonge man die zijn gezin voor een maand in de steek laat om in het noorden bij een gasbedrijf te werken. Voor ik het weet hebben zijn kameraden zich bij ons gevoegd en zitten we gezellig met z’n allen uit een gebraden kip te plukken, terwijl de mannen me trots echt Siberische tomaten, sinaasappel, komkommer, bosui, gekookte eieren, brood en worst toestoppen. De vier nemen mijn kennis van het Russisch elk anders op: de eerste ratelt maar door zonder te zien dat ik het niet snap, de tweede geeft het meteen op, de derde probeert me als een mongooltje met gebaren, geluiden en drie woorden Engels eenvoudige vragen te stellen en met de vierde kan ik gewoon een gesprek voeren omdat hij begrijpt dat ik sommige woorden nog niet ken, waarop hij het geduldig anders formuleert. We zitten inmiddels 3 uur in de trein en de vierde fles wodka wordt aangebroken. Over de hoeveelheid bier zal ik zwijgen. Ik drink niet mee, een slechte zaak. Gelukkig weet ik de sympathie te herwinnen door bij een van hen een tattoo op de bovenarm te zetten.
 

Na een aantal uren wordt alle joligheid me toch iets te veel. Met een voet op het tafeltje, en steunend op het bed tegenover me, werk ik me op mijn bovenbed. Ik rol me in de door al duizenden anderen gebruikte deken en opeens valt me op wat een pislucht vanaf de gang de wagon binnendrijft. Mijn voeten steken in het gangpad, want ik ben natuurlijk te lang voor het bed. Ik reken uit, 61 medereizigers zullen mijn voeten passeren als ze naar het toilet of de rookruimte gaan. Het licht in de wagon gaat uit, het is kennelijk tijd om te gaan slapen. Ik concentreer me op het onregelmatige hevige schudden en knallen van de trein, en lach om de levendigheid van het leven in de Russische trein.
 

De volgende ochtend begint vroeg. De dronken arbeiders zijn ingewisseld voor een lieve ‘Opa Goscha’ die heel knap was vroeger als soldaat, “zie maar op de foto”, en een man uit Azerbeidjan, waar de vruchten heel groot en zoet zijn omdat het er altijd zomer is. Zou het toeval zijn dat ik altijd in de slaapcabine met de meest praatgrage medereizigers zit? Nadat de mannen opgenoemd hebben wat ze weten over Nederland en wie ze allemaal kennen die daar weleens is geweest, vertellen ze over de corruptie en steekpenningen. Het is normaal om je baas te betalen om je een baan te geven. Het is normaal om een arts voor een operatie wat geld toe te stoppen, om je ervan te verzekeren dat het goed gebeurt. Alles waar geld in zit, zoals de kust van het Baikalmeer, wordt verkocht aan buitenlandse ondernemers, omdat zelf een winstgevend bedrijf opzetten in Rusland een onbegonnen zaak is.
 

Ik kijk op mijn telefoon. Nog maar 20 uur te gaan, we zijn er bijna. Ik staar over de uitgestrekte bruine vlaktes, het graan, de berkenbomen, de rivieren, de heuvels, de halfvergane dorpjes en de veelvoud aan dacha’s (buitenhuisjes). Ik herinner me de avonturen die ik de afgelopen dagen heb beleefd, droom over wat er nog voor de boeg ligt en denk aan jullie.  
 

Liefs, ot